I & I Part 3 - Odkrycie Australii

Dawno nic nie pisałam o tym co warto wiedzieć i może wiele osób zainteresować,

czyli "Important & Interesting".

W 3 części tej serii postanowiłam napisać trochę o odkryciu Australii.

Pamiętam, że będąc w szkole niewiele mówiono na temat tego kontynentu, a co za tym później szło, nie było żadnego zainteresowania w tym kierunku. Gdyby nie pewne sytuacje życiowe, pewnie nadal wiedziałabym tylko tyle co większość ludzi na temat Australii, jednak jestem tu i sama chcę się dowiedzieć jak najwięcej na temat tego kraju/kontynentu i chcę się tą wiedzą podzielić.

 

Za oknem pogoda sprzyja siedzeniu w domu bo pada, pada i pada.

Ja jednak uwielbiam taką pogodę i mam wtedy najlepsze pomysły i dobrą wenę do pisania.

Zawsze mówię, ze uwielbiam "angielską pogodę" i akurat na ten tydzień możemy się spodziewać takiej właśnie pogody u nas.

Deszcze w Australii teraz są bardzo pożądane, więc nie tylko ja się cieszę.

 

Wracając do tematu... Australia...

 

Ptolemeusz jako pierwszy umieścił na jego słynnej mapie kontynent znany jako "Terra Australis".

Od tamtego momentu przez ponad tysiąc lat w świadomości Europejczyków istniał ten olbrzymi, nieznany i nieodkryty ląd. Umieszczenie go na mapie podyktowane było koncepcją zachowania równowagi kuli ziemskiej. Według niej, na półkuli południowej musiał istnieć kontynent o rozmiarach podobnych do Eurazji, równoważący ciężar północnej masy lądowej.

 

Ptolemeusz

 

Pierwszym wyłomem w jego koncepcji było odnalezienie wschodniej drogi do Indii, która według jego wizji była zagrodzona kontynentem południowym. Koncepcję tę obaliło ostatecznie odkrycie Australii i uzmysłowienie faktu, że jest ona stosunkowo niewielkim lądem. Ostateczna korekta została dokonana po odkryciu Antarktydy.

Australia i Antarktyda pozostały w pełnej izolacji od reszty świata aż do połowy XVIII wieku.

Australia nie była także znana cywilizacjom wschodnioazjatyckim, choć zamieszkiwana była przez Aborygenów - ludy przybyłe prawdopodobnie z Azji południowo-wschodniej kilkadziesiąt tysięcy lat przed odkryciem Australii.

 

Ostatnio w internecie pojawił się ciekawy artykuł na temat pochodzenia ludności Australijskiej, czyli Aborygenów, jednak o tym napisze w osobnym poście.

 

W XVI wieku po raz pierwszy Europejczycy odkryli kontynent Australii. Byli nimi Portugalczycy, którzy w tym samym czasie zakładali swoje bazy handlowe w Indiach, Azji Południowo-Wschodniej i w Chinach. Jednak Australia ich nie zainteresowała, gdyż wydawała się niezamieszkana i nieprzyjazna dla Europejczyków pod względem przyrodniczym i klimatycznym.

Podobnie podeszli do tego kontynentu Holendrzy, którzy w XVII penetrowali zachodnie i północne wybrzeża kontynentu. Zadowolili się jedynie nazwaniem go "Nową Holandią".

 

 

 

Po Portugalczykach i Holendrach przyszedł czas na trzecie podejście (jak to mówią do 3 razy sztuka).

Po raz trzeci Australię odkrył Angielski żeglarz i podróżnik James Cook w 1768 roku.

Przebadał od wschodnie wybrzeże lądu i stwerdził, że nadają się do zamieszkania przez Europejczyków. Terytoria które rozpoznał nazwał Nową Południową Walią i zaanektował je dla Korony Brytyjskiej. W swoich kilku wyprawach odkrył również wyspy Nowej Zelandii, Nowej Kaledonii i kilka innych wysp, w tym archipelag nazwany jego imieniem.

 

Wyspy Cooka

Czas odkryć Portugalczyków i Holendrów

 

Nie ma 100% pewności czy Portugalczycy dotarli do Australii w XVIwieku. Pomimo iż mieli monopol na żeglugę po wodach Oceanu Indyjskiego, utrzymywali wiele swoich odkryć w tajemnicy, podobnie jak Hiszpanie.  Za oficjalnego odkrywcę Australii można uznać Holendra Willema Jansza, kapitana w służbie Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej. Ostatnim epizodem odkryć iberyjskich żeglarzy na wodach australisjkich była podróż Luisa Torresa, który w 1606 jako pierwszy opłynął Nową Gwineę i odkrył Cieśninę Torresa.





Cieśnina Torresa



Odkrycia nabrały rozpędu, gdy Holendrzy wyparli Portugalczyków z tamtego rejonu świata.

Holenderscy nawigatorzy odkryli, że kierując się do Indonezji po opłynięciu Afryki należy trzymać się wschodniego kursu, i dopiero na długości około 105°E odbić na północ docierając prosto na Jawę i Sumatrę. Oczywiście wielu żeglarzy całkiem przypadkowo docierało do zachodnich brzegów Australii. W taki to właśnie sposób kapitan Dirk Hartog wylądował w 1616 roku w Zatoce Rekina, na zachodnim wybrzeżu. Odkryty kraj wydał się bardzo niegościnny i ograniczono się tylko do wbicia pala z odpowiednią inskrypcją.

 

Shark Bay - Zatoka Rekina

W 1624 roku do tego samgo miejsca przybył inny holenderski kapitan - Vlaming, który również pozostawił po sobie pal. W kolejnych latach, stopniowo poznawano zachodnie wybrzeże Australii.

Do roku 1640 wybrzeża Australii, z wyjątkiem wschodniej części, znane były Holendrom dość dokładnie i powoli wyłaniał się obraz ogromnej wyspy nazywanej przez nich "Nową Holandią". Przez pewnien czas wydawało się, że wraz z Nową Holandią odkryto północny przylądek legendarnej Terra Australis. W celu zweryfikowania tej tezy w swą słynną wyprawę wyruszył Abel Tasman. Odkrył wtedy Ziemię van Diemena, wyspę na południowym krańcu Australii, którą w 1856 roku przemianowano na Tasmanię. Ostatnią wyprawą Holendrów w tym rejonie świata była wyprawa Vlaminga w 1697 roku, który wylądował u ujścia Rzeki Łabędziej w okolicach dzisiejszego Perth i udał się w jej górę. Ta wyprawa przekonała Holendrów o braku ekonomicznej sensowności eksploracji australijskiego lądu.

 Na arenie pojawia się Anglia

 

 William Dampier w XVII wieku był pierwszym Anglikiem, który zbadał i wyrysował na mapie części Nowej Holandii i Nowej Gwinei. Dopiero w latach 70. XVIII wieku Australia ponownie zaczęła wzbudzać zainteresowanie i tym razem byli to Anglicy.

Pierwszym Angielskim odkrywcą w tym rejonie był James Cook, który w czasie swoich dwóch wypraw badał wybrzeża Australii. Najpierw w 1770 wschodnie wybrzeże, począwszy od Zatoki Botanicznej, następnie kierował się wzdłuż wybrzeża na północ, aż do Cieśnieny Torresa, gdzie przedarł się przez Wielką Rafę Koralową. Na koniec przeszdł cały odcinek północnego wybrzeża.

 

Botany Bay - Zatoka Botaniczna

W trakcie swojej drugiej wyprawy w 1777 opłynął kontynent od południa. Cook ostatecznie określił rozmiary lądu i udowodnił brak rozleglejszej masy lądowej na południu. Na przełomie wieków, za sprawą Bassa i Flindersa ostatecznie nakreślono całą linię brzegową Australii. W 1814 Matthew Flinders zaproponował, by wyspę traktować jako piąty kontynent i nazwać ją Australia. Nowa nazwa bardzo szybko się przyjęła i wyparła wczesniej używaną - Nowa Holandia.

W 1817 Phillip Parker King jako pierwszy opłynął cały kontynent w czasie jednej wyprawy.

Po odkrywczych badaniach Jamesa Cooka, Rząd Brytyjski podjął decyzję o zasiedleniu nowo odkrytego kontynentu. Rząd Brytyjski prawdopodobnie kierował się chęcią rekompensaty za utracone w 1775 roku kolonie w Ameryce Południowej.

James Cook dociera do Zatoki Botanicznej

 

Na pierwszy ogień poszła Nowa Południowa Walia, postanowiono zorganizować tam kolonie karne dla skazanych przestępców. Pierwszą portową osadą był Port Jackson (późniejsze Sydney), który zaczął przyjmować skazańców brytyjskich w 1788 roku.

Otrzymali oni szlachetne zadanie - zagospodarowanie wschodnich wybrzeży Australii.

Karczowali oni lasy, zagospodarowywali nieużytki, hodowali owce na sawannach, ale przede wszystkim budowali wzdłuż wybrzeży osady, które później przekształciły się w miasta portowe.

 

W 1793 roku do Australii przybyli pierwsi wolni osadnicy. Początkowo osadnictwo rozwijało się na żyznych i dobrych klimatycznie wschodnich rejonach Australii, szczególnie w okolicach dzisiejszego Sydney. Stosunkowo szybko zaczęto organizować wyprawy w głąb lądu i po przekroczeniu Błękitnych Gór (Blue Mountains niedaleko Sydney) odkryto po ich zachodniej stronie żyzne pastwiska. Wraz z tymi odkryciami wiedza o wnętrzu kontynentu zaczęła się rozwijać w tempie ekspresowym. Przez około 40 pierwszych lat od założenia pierwszej osady, Wielka Brytania traktowała Australię wyłącznie jako miejsce zsyłki więźniów. Do 1858 roku przybyło ich z Wielkiej Brytanii ponad 160 tysięcy. Właściwa kolonizacja, czyli większy napływ osadników (nie mówimy tu o więźniach) wraz z rodzinami zaczęła się dopiero po 1830 roku.

 

Jak wiadomo kontynent australijski zamieszkiwała ludność tubylcza, zwana Aborygenami. Na początku XIX wieku było ich około 300 tysięcy. Żyli oni na bardzo niskim poziomie cywilizacyjnym, podobnym do epoki prehistorycznej. Prowadzili koczowniczy tryb życia, trudniąc się zbieractwem i łowiectwem a na wybrzeżach rybołóstwem.

Po przybyciu do terenów Australii Europejczyków wyniknęło wiele konfliktów które doprowadziły do masakry i wyparto ich ze wschodnich terenów w głąb kontynentu.

 

Środkowa Australia była bardzo trudna do zdobycia, z tego wzgledu została całkowicie przebadana dopiero w drugiej połowie XIXwieku. W 1851 roku na terenach oddalonych o 400 km od wschodnich wybrzeży odkryto bogate pokłady złota. Po tym odkryciu nastąpiło wielkie przyspieszenie osadnictwa, które nazwane zostało "Gorączką Złota". Poszukiwanie złota doprowadziło do zwiększenia luczby ludności i w 1861 roku Australię zamieszkiwało już milion osadników z Europy, głównie z Wielkiej Brytanii. Nie brakowało rówież taniej siły roboczej z Chin.

W ciągu 30 kolejnych lat liczba ludności wzrosła do ponad trzech milionów.

 

Administracyjnie Australia została podzielona na 6 stanów, które posiadały własne samorządy, które podlegały bezpośrednio Koronie Brytyjskiej.

 

 

 



1788 - Zaznaczony teren "Nowej Południowej Walii" i rok w którym zaczęli przybywać więźniowie
1825 - Poszerzenie terenu NSW i odkrycie "Tasmani" (poprzednio Van Diemen's Land)
1829 - W Zachodniej Australii daje się zauważyć ostatnia wyprawa Holedrów co widać po nazwie
            ich koloni "Swan River Colony".
1832 - "Swan River Colony" zostaje przemianowane na "Australię Zachodnią"
1836 - Na terenie Nowej Południowej Walii zostaje wyodrębniony teren "Australii Południowej"
1846 - Na północy Australii pojawia się nowy stan - "Queensland" i w tym samym roku znika z mapy
1851 - Zostaje wyodrębniony nowy stan - Victoria.
1856 - Wyspa "Van Diemen's Land" zostaje przemianowana na "Tasmanię".
1859 - Na mapie ponownie pojawia się "Queensland" wyglądem przypominający dzisiejszy stan.
1860 - Stan "Australia Południowa" zostaje poszerzony aż do granicy z "Asutralią Zachodnią".
1862 - Stan "Queensland" poszerza swój teren i pozostaje tak do dzisiaj.
1863 - Stan "Australia Południowa" zostaje poszerzony aż na północ.
1911 - Stan "Australia Południowa" wraca do poprzedniego wyglądu, na północy powstaje nowy
            stan "Terytorium Północne".
1915 - Na terenie "Nowej Południowej Walii" postaje "FCT"- Terytorium Canberry.
1927 - "Terytorium Północne" zostaje podzielone na dwie części w wyniku czego można zobaczyć
            na mapie "Centralną Australię" i nową nazwę dla północnych terenów "Australia Północna"
1931 - Stan na północy Australii wraca do poprzedniego wyglądu i dawnej nazwy
            "Terytoum Północne" i takie pozostaje do dzisiaj.
1938 - "FCT" poszerza swoje terytorium.
1989 - "FCT" (Federal Capital Territory) zostaje przemianowane na "ACT" (Australian Capital
             Territory), oraz zostaje wyodrębnione Terytorium Zatoki "Jervis Bay". Prawnie jest to
             osobne terytorium, jednak praktycznie traktuje się je jako część "ACT".

W latach 1870-1872 osiągnięto ogromny sukces (dzięki doświadczeniom i sukcesom zgromadzonym w poprzednich wyprawach) i wybudowano transkontynentalną sieć telegraficzną, która połączyła Port Augusta na południu z Darwin na północy kraju i liczyła 3000 km. Wkrótce wzdłuż linii telegraficznych, przy stacjach przekaźnikowych zaczęły powstawać liczne osady, w których wyruszały kolejne wyprawy próbujące pokonać kontynent w kierunku równoleżnikowym. W 1872 roku Ernest Gilles wyruszył w nieudaną wyprawę na zachód, więcej szczęścia miał Peter Egerton Warburton, który w tym samym roku dotarł do zachodniego wybrzeża.

W tym samym czasie William Gosse był pierwszym Europejczykiem który dotarł do słynnej góry Aborygenów - Ayers Rock.

Australia w XX wieku

 

XX-wieczni podróżnicy mieli ułatwione zadanie w badaniu i odkrywaniu tego co nie zbadane na terenie Australii. Ułatwione dzięki samochodom i samolotom.